Me gusta

mércores, 30 de marzo de 2016

Un milagre

Me cuenta alguien que no muy lejos de Addis hay una iglesia milagrosa. Sus muros tienen el espesor del sufrimiento de enfermos terminales, tullidos sin remedio y gentes moribundas aferradas al último hálito de vida. Muchos sin más casa que un saco de plástico en una acera cualquiera. Esperan desesperados la bendición de un sacerdote que les alivie el alma, les reconforte con la vida, les mitigue los dolores y les cure las heridas. Que obre el milagro de la salvación. Que les devuelva la esperanza o la dignidad. O las dos cosas.
Con sus últimas fuerzas escuchan misa tras las vallas y rezan con convicción. Siempre detrás de las vallas. Los más afortunados llegan a ser tocados por una cruz de madera que porta el cura. A veces, las plegarias son escuchadas. "Padre,  me estoy muriendo". Y de pronto retumban las palabras desconsoladoras, que cortan como un cuchillo: "Tienes que rezar todavía más, no estás rezando lo suficiente y el Señor no te escucha". 
 
Cóntame alguén que non moi lonxe de Addis hai unha igrexa milagrosa. Os seus muros teñen o espesor do sufrimento de enfermos terminais, tullidos sen remedio e xentes moribundas aferradas ao último hálito de vida. Moitos sen máis casa que un saco de plástico nunha beirarrúa calquera. Esperan desesperados a bendición dun sacerdote que lles alivie a alma, os reconforte coa vida, lles mitigue as dores e lles cure as feridas. Que obre o milagre da salvación. Que lles devolva a esperanza ou a dignidade. Ou as dúas cousas.
Coas súas últimas forzas escoitan misa tras os valos e rezan con convicción. Sempre detrás dos valos. Os máis afortunados chegan a ser tocados por unha cruz de madeira que porta o cura. Ás veces, as pregarias son escoitadas. "Padre,  estou a morrer". E de súpeto retumban as palabras desconsoladoras, que cortan como un coitelo: "Tes que rezar aínda máis, non estás a rezar o suficiente e o Señor non te escoita".

luns, 28 de marzo de 2016

Silencio

Desde que llegué a Etiopía me llama mucho la atención el silencio. El silencio de las paredes, de los muros, de la gente. No hay un solo grafiti, ni un solo lema que reivindique nada. Ni una frase de amor en la parte de atrás de la puerta de un baño público. Nada. Las paredes están limpias, con el cemento o la pintura a la vista. Un síntoma de una sociedad apenas expresiva.
Me cuesta un mundo conseguir que los alumnos me den una opinión sobre algo y, ya no te cuento, cuando se trata de criticar algo. Nadie critica nada. Todo está bien. Preguntes lo que preguntes. Un ¿qué te parece eso? apenas tiene más respuesta que "bien". Es evidente que el manto de la religión ampara una sociedad más conformista e incluso más satisfecha con todo, pero resulta extraño que nadie se queje exteriormente, sobre todo, cuando sobran los motivos. No se encuentra fácilmente una conciencia crítica. ¡Uy, el miedo! Apenas lo palpo, pero está ahí. Ese miedo que impide hablar. Por si acaso.
La semana pasada, de pronto, un etíope, en una conversación reposada pareció querer aliviar sus pensamientos. Y me contó, -¿sabes?, la gente no se queja porque tiene miedo de que le pase algo. Pero aquí todo está mal: la educación es muy pobre, los hospitales no llegan y no se enseña a pensar-.

Desde que cheguei a Etiopía chamoume moito a atención o silencio. O silencio das paredes, dos muros, da xente. Non hai un só grafiti, nin un só lema que reivindique nada. Nin unha frase de amor na porta de atrás dun baño público. Nada. As paredes están limpas, co cemento ou a pintura á vista. Un síntoma dunha sociedade apenas expresiva.
Cústame un mundo conseguir que os alumnos me dean unha opinión sobre algo e, xa non che conto, cando se trata de criticar algo. Ninguén critica nada. Todo está ben. Preguntes o que preguntes. Un que che parece iso? apenas ten máis resposta que ben. É evidente que o manto da relixión ampara unha sociedade máis conformista e mesmo máis satisfeita con todo, pero resulta estraño que ninguén se queixe exteriormente, sobre todo, cando sobran os motivos. Non se atopa facilmente unha conciencia crítica. Ui o medo! Apenas o palpo, pero está aí. Ese medo que impide falar. Polo que poida pasar.
A semana pasada, de súpeto, un etíope, nunha conversación repousada pareceu querer aliviar os seus pensamentos. E contoume, -sabes?, a xente non se queixa porque ten medo de que lle pase algo. Pero aquí todo está mal: a educación é moi pobre, os hospitais non chegan e non se ensina a pensar-. 

Viaxe por Etiopía. Parte V

Volamos a Mekele para seguir la ruta; ahora por la región de Afar. Llevo días con un balón en la mochila. Desde que empecé el viaje. Aquel balón que les había prometido a los niños de uno de los poblados en los que paramos a descansar, de camino al volcán Erta Ale, cuando visité ese lugar por primera vez, hace ya unos cuantos meses.
Nunca creí mucho en que pudiera cumplir aquella promesa. No sabía si quiera si iba a volver allí ni si tendría la oportunidad de encontrarme con aquellos niños una segunda vez. Pero, ya ves. De pronto, allí estoy de nuevo. En el mismo poblado, con los mismos niños ávidos de un balón, locos por jugar al fútbol. Ellos y por fin su balón en mi mochila. Parece que hay promesas que están hechas solo para cumplirse. Supongo que no me reconocen, pero yo a ellos sí. Les doy el balón y se hacen los dueños absolutos de la carretera. Ríen, juegan y saltan. Y yo, ya desde la ventanilla de atrás del coche, los observo hasta que los pierdo en el horizonte.

Voamos a Mekele para seguir a ruta; agora pola rexión de Afar. Levo días cun balón na mochila. Desde que empecei a viaxe. Aquel balón que lles prometera aos nenos dun dos poboados nos que paramos a descansar, de camiño ao volcán Erta Ale, cando visitei ese lugar por vez primeira, fai xa uns cantos meses.
Nunca crin dabondo en que puidese cumprir aquela promesa. Non sabía se quera se ía volver alí nin se tería a oportunidade de atoparme con aqueles nenos unha segunda vez. Pero, xa ves. De súpeto, alí estou de novo. No mesmo poboado, cos mesmos nenos ávidos dun balón, tolos por xogar ao fútbol. Eles e por fin o seu balón na miña mochila. Parece que hai promesas que están feitas só para cumprirse. Supoño que non me recoñecen, pero eu a eles si. Doulles o balón e fanse os donos absolutos da estrada. Rin, xogan e saltan. E eu, xa desde o cristal de atrás do coche, obsérvoos ata que os perdo no horizonte.
En esta región arisca y apartada, de temperaturas elevadísimas, la religión musulmana encontró su lugar. Los poblados están desperdigados y algunos son antiguos campos de refugiados eritreos o bases donde todavía están asentados los militares. Las iglesias ortodoxas se sustituyen aquí por estilizadas mezquitas, con su media luna en lo alto; los velos blancos dejan paso a coloridas telas con las que mujeres y niñas cubren su cabeza y los hombres, a modo de falda, su cuerpo.

Nesta rexión arisca e apartada, de temperaturas elevadísimas, a relixión musulmá atopou o seu lugar. Os poboados están espallados e algúns son antigos campos de refuxiados eritreos reconvertidos ou bases onde aínda están asentados os militares. As igrexas ortodoxas substitúense aquí por estilizadas mesquitas, coa súa media lúa no alto; os veos brancos deixan paso a coloridas teas coas que mulleres e nenas cobren a súa cabeza e os homes, a modo de saia, o seu corpo.
Parece casi imposible que se pueda vivir en un sitio tan inhóspito. Pero los afar siguen asentados aquí y se mueven allí donde hay pasto y agua. De aquí es Lucy, la Australopithecus afarensis, que se considera el ancestro de nuestro género homo..

Parece case imposible que se poida vivir nun sitio tan inhóspito. Pero os afar seguen asentados aquí e móvense alí onde hai pasto e auga. De aquí, vén Lucy, a Australopithecus afarensis, que se considera o ancestro do xéenro homo.


Los poblados son de chapa, como casas provisionales abocadas a un futuro abandono, o como si ya estuvieran abandonadas, pero no lo están. En algunos sitios, semejan cestas puestas del revés que son fácilmente transportables de un lugar a otro.

Os poboados son de chapa, como casas provisionais abocadas a un futuro abandono, ou coma se xa estivesen abandonadas, pero non o están. Nalgúns sitios, semellan cestas postas do revés que son facilmente transportables dun lugar a outro.


Nuestro camino se dirige al volcán. La caminata dura unas tres horas y vamos viendo anochecer. 

O noso camiño diríxese ao volcán. A camiñada dura unhas tres horas e imos vendo anoitecer.




No parece el mismo volcán que vi. Está vivo y se nota. Ha expulsado lava y no podemos acercarnos. Sigue fascinando mirarlo: cómo ruge, cómo humea... Pero esta vez ha decidido que tenemos que verlo desde  un poco de distancia, con más respeto.

Non parece o mesmo volcán que vin. Está vivo e nótase. Fai uns días expulsou lava e non podemos achegarnos. Segue fascinando miralo: como roxe, como bota fume... Pero esta vez decidiu que temos que velo desde  un pouco de distancia, con máis respecto.




Cerca, a unos 100 metros por debajo del nivel del mar, se abre la depresión de Danakil, un antiguo mar ya desaparecido, reseco, cuya huella es un lago de sal infinito. Es sensacional caminar descalza por él. Los camellos lo atraviesan llevando la sal de un lado a otro, cortada en losas pequeñas.

Preto, a uns 100 metros por baixo do nivel do mar, ábrese a depresión de Danakil, un antigo mar xa desaparecido, reseco, cuxa pegada é un lago de sal infindo. É sensacional camiñar descalza por el. Os camelos atravésano levando o sal dun lado a outro, cortado en laxas pequenas.





En esta zona, considerada la más cruel de la tierra, trabajan extrayendo sal la mayoría de hombres afar. Sin protección y soportando temperaturas extremas. La inmensa capacidad del adaptación del ser humano se hace patente aquí: en su piel robusta, en sus escuálidas piernas que caminan muchos kilómetros al día, en sus agrietadas manos que soportan el carcomer de la sal, en su disposición para ejercer esta labor despiadada...

Nesta zona, considerada a máis cruel da terra, traballan extraendo sal a maioría de homes afar. Sen protección e soportando temperaturas extremas. A inmensa capacidade de adaptación do ser humano faise patente aquí: na súa pel robusta, nas súas escuálidas pernas que camiñan moitos quilómetros ao día, nas súas gretadas mans que soportan o carcomer do sal, na súa disposición para exercer este labor desapiadado...


Los pequeños cráteres de Dallol, no muy lejos, tiñen con su actividad volcánica todo de amarillo. Un paisaje natural sin vida, de aguas ácidas que humean, difícil de describir si no se ve.
Os pequenos cráteres de Dallol, non moi lonxe, tinguen coa súa actividade volcánica todo de amarelo. Unha paisaxe natural sen vida, de augas acedas, difícil de describir se non se ve.
Danakil se acaba. Y ahora estoy cien por cien segura de que no volveré... Me enseñó muchísimo y con eso me quedo.
Acábase Danakil. Agora estou cen por cen segura de que non voltarei... Ensinoume moitísimo e quédome con iso.

venres, 18 de marzo de 2016

Viaxe por Etiopía. Parte IV

Las tierras de Tigray están esculpidas por el viento y tienen reminiscencias del agua corriendo entre sus rocas, que formó surcos y retorció las montañas. La naturaleza parece apoderarse de los poblados, que se hacen insignificantes desde lo alto.

As terras de Tigray están esculpidas polo vento e teñen reminiscencias da auga correndo entre as súas rocas, que formou surcos e retorceu as montañas. A natureza parece apoderarse dos poboados, que se fan insignificantes desde o aquí arriba.


En este entorno, los monasterios tocan al cielo o se aproximan a él lo más que pueden. Es preciso ascender, escalar montañas y dejar a tu espalda lo terrenal, el suelo firme. No me da miedo subir, porque digo yo que Dios no querrá que me muera intentando llegar a una iglesia...
Hay que subir descalzos y agarrarse a las muescas de una roca vertical -y mejor no mirar hacia abajo-; varios etíopes están ahí para echarte una mano a cambio de una propina. Nos cuentan que los ancianos y las mujeres con niños a la espalda hacen este recorrido cada domingo para ir a misa.

Nesta contorna, os mosteiros tocan ao ceo ou se aproximan a el o máis que poden. É preciso ascender, escalar montañas e deixar ás túas costas o terreal, o chan firme. Non me dá medo subir, porque digo eu que Deus non quererá que morra tentando chegar a unha igrexa...
Hai que subir descalzos e agarrarse ás aberturas dunha roca vertical -e mellor non mirar cara abaixo-; varios etíopes están aí para botarche unha man a cambio dunha esmola. Cóntannos que os anciáns e as mulleres con nenos ás costas fan este percorrido cada domingo para ir a misa.



Tras escalar la roca, hay que pasar por un corredor, que es un precipicio; un riesgo que parece que hay que correr si se quiere disfrutar de la belleza de las pinturas de la iglesia Abuna Yemata, datada, según dicen, en el siglo V.

Tras escalar a roca, hai que pasar por un corredor, que é un precipicio,;un risco que parece que hai que correr se se quere gozar da beleza das pinturas da igrexa Abuna Yemata, datada, segundo din, no século V.
Abuna Yemata es una de las iglesias más bonitas que he visto en Etiopía. Escondida, y de muy difícil acceso, parece querer pasar desapercibida, sin embargo, causa todo lo contrario a quien la visita. Se entra a ella tras pasar una abertura como si  de una cueva se tratara.

Abuna Yemata é unha das igrexas máis bonitas que vin en Etiopía. Escondida, e de moi difícil acceso, parece querer pasar desapercibida; con todo, causa o contrario a quen a visita. Éntrase a ela tras pasar unha abertura coma se  dunha cova se tratase.



Sus paredes están repletas de pinturas de la vida de Abuna Yemata -el santo que la excavó, para vivir en ella hasta su muerte- y de santos con turbantes, de la Virgen María y el niño Jesús, de San Yared, aquel que dicen que escribió muchos de los cánticos espirituales etíopes....

As súas paredes están repletas de pinturas da vida de Abuna Yemata -o santo que a escavou, para vivir nela ata a súa morte- e de santos con turbantes, da Virxe María e o nenoXesús, de San Yared, aquel que din que escribiu moitos dos cánticos espirituais etíopes....


Los nueve santos que trajeron el cristianismo a Etiopía decoran la cúpula de esta pequeña iglesia de modestas dimensiones pero gran belleza, y te miran. Casi fijamente. Llevan siglos mirando.

Os nove santos que trouxeron o cristianismo a Etiopía decoran a cúpula desta pequena igrexa de modestas dimensións pero gran beleza, e mírante. Case fixamente. Levan séculos mirando.


 Al bajar, seguimos el viaje hacia otra roca que dejó de serlo para ser iglesia. En el pueblo, los niños siguen su vida.

Ao baixar, seguimos a viaxe cara a outra roca que deixou de selo para ser igrexa. No pobo, os nenos seguen a súa vida.


Y volvemos otra vez a lo alto.

E voltamos outra vez ao alto.



Las pinturas de esta iglesia son aún más primitivas, un Adam y Eva que parecen haber sido pintados por la mano inocente de un niño.

As pintura sdesta igrexa son aínda máis primitivas, un Adam e Eva que parecen ser pintados pola man inocente dun neno.




Y en medio de estos parajes, de pronto, una pareja de novios se nos cruza en el camino...

De súpeto, unha parella de noivos cruzase no camiño...






martes, 15 de marzo de 2016

Viaxe por Etiopía. Parte III

Axum representa el lugar más sagrado para los etíopes. Un lugar de peregrinación donde la ortodoxia se fundamenta en la creencia de que las Tablas de Moisés se guardan en una de sus iglesias. Nadie las ha visto, excepto los patriarcas de la iglesia, que aseguran que están en buen estado y así lo han anunciado al mundo. ¡Qué daría yo por verlas! ¡Qué daría yo por darle sentido a tanta religiosidad! ¡Qué daría yo por entender cada uno de los sacrificios que hacen los etíopes cuando ayunan, pasan frío o caminan kilómetros para ir cada día a una iglesia!
Los obeliscos monolíticos de Axum son testigos de lo que fue el  poderoso reino axumita en la Etiopía de la Antigüedad. Unas cuantas piedras, de hasta 25 metros de altura, delicadamente talladas y extraídas de una cantera cercana en la montaña, señalan el lugar donde fueron enterrados honoríficamente los antiguos reyes. Una arquitectura que desvela lo avanzada que fue aquella sociedad de grandes comerciantes y que dio lugar al nacimiento de la Iglesia Ortodoxa etíope.

Axum representa o lugar máis sacro para os etíopes. Un lugar de peregrinación onde a ortodoxia fundaméntese na crenza de que as Táboas de Moisés están gardadas nunha das súas igrexas. Ninguén as viu, excepto os patriarcas da igrexa, que aseguran que están en bo estado e así o anunciaron ao mundo. Que daría eu por velas! Que daría eu por darlle sentido a tanta relixiosidade! Que daría eu por entender cada un dos sacrificios que fan os etíopes cando xaxunan, pasan frío ou camiñan quilómetros para ir cada día a unha igrexa! 
Os obeliscos monolíticos de Axum son testemuñas do que foi o  poderoso reino axumita na Etiopía da Antigüidade. Unhas cantas pedras, de ata 25 metros de altura, delicadamente talladas e extraídas dunha canteira próxima, na montaña, sinalan o lugar onde foron enterrados honoríficamente os antigos reis. Unha arquitectura que desvela o avanzada que foi aquela sociedade de grandes comerciantes e que deu lugar ao nacemento da Igrexa Ortodoxa etíope.



Cobijada en una caseta de piedra se encuentra la piedra de Rosetta etíope: la llamada Piedra de Ezana, que documenta la conversión del rey Ezana al cristianismo. Sus victorias quedaron grabadas en esta piedra en ge'ez (el antiguo lenguaje etíope), sabeo (árabe del sur) y griego para alabar a Dios por sus victorias.

Acubillada nunha caseta de pedra atópase a pedra de Rosetta etíope: a chamada Pedra de Ezana, que documenta a conversión do rei Ezana ao cristianismo. As súas vitorias quedaron gravadas para sempre nesta pedra en ge'ez (a antiga linguaxe etíope), sabeo (árabe do sur) e grego para encomiar a Deus polas súas vitorias.

 
Aquí el origen se hace realidad. No muy lejos del centro de la ciudad se halla lo que se cree son los restos del antiguo palacio de la reina de Saba -o Makeda, como se la llama en Etiopía-.

Aquí a orxe faise realidade. Non moi lonxe do centro da cidade áchase o que se cre son os restos do antigo palacio da raíña de Saba -ou Makeda, como la chaman en Etiopía-.
 
 
 
Según los etíopes, la reina visitó Israel y se enamoró del rey Salomón, de cuyo encuentro nació Menelik I, rey de Etiopía. La tradición asegura que Menelik se trajo el Arca de la Alianza aquí y que se custodia en la iglesia Nuestra Señora de Sión en Axum, pero solo un sacerdote puede verla o tocarla...
Y así, con las Tablas de Moisés guardadas, es como Axum se convirtió en la ciudad más sagrada de Etiopía. Como todo, cuestión de fe. Aún no me he topado con el primer etíope que ponga en duda que esto haya sucedido así... Para ellos forma parte de su historia.
Unos cuantos kilómetros más allá, entre plantaciones, pajares y animales pastando, se yergue una gigantesca roca con una leona tallada, la leona de Gobedra, de la que apenas se sabe nada sobre su datación.

Segundo os etíopes, a raíña visitou Israel e namorouse do rei Salomón, de cuxo encontro naceu Menelik I, rei de Etiopía. A tradición asegura que Menelik trouxo o Arca da Alianza aquí e que se custodia na igrexa A nosa Señora de Sión en Axum, pero só un sacerdote pode vela ou tocala...
E así, coas Táboas de Moisés gardadas, é como Axum se converteu na cidade máis sacra de Etiopía. Como todo, cuestión de fe. Aínda non me topei co primeiro etíope que poña en dúbida que isto sucedese así... Para eles forma parte da súa historia.
Uns cantos quilómetros máis aló, entre plantacións, palleiros e animais pastando, érguese unha xigantesca roca cunha leoa tallada, a leoa de Gobedra, da que apenas se sabe nada sobre a súa datación.
 
 
 
Al día siguiente dejamos atrás Axum para seguir recorriendo en coche la región de Tigray, la más al norte del país, limitando con Eritrea. La devoción cristiana se hace patente en cada una de las iglesias que visitamos.

Ao día seguinte deixamos atrás Axum para seguir percorrendo en coche a rexión de Tigray, a máis ao norte do país, limitando con Eritrea. A devoción cristiá faise patente en cada unha das igrexas que visitamos.



 La gente espera sentada. Un cura sale y reparte injera entre los fieles. A xente espera sentada. Un cura sae e reparte injera entre os fieis.


Detrás de la iglesia están despedazando un cordero o un ternero y preparándolo para comerlo todos juntos en comunidad. Hoy nadie se queda sin comer y me invitan amistosamente.

Detrás da igrexa están a esnaquizar un cordeiro ou un tenreiro, todos xuntos en comunidade. Hoxe ninguén queda sen comer e convídannos amistosamente.
 
 
Este territorio reseco también guarda comunidades de monjes que viven en la cima de algunas montañas.

Este territorio reseco tamén garda comunidades de monxes que viven na cima dalgunhas montañas.
 
 
En uno de los monsterios las mujeres tienen prohibido subir y los hombres han de trepar por una pared sin más protección que una cuerda de piel curtida atada a la cintura.

En un dos mosteiros as mulleres teñen prohibido subir e os homes teñen que rubir por unha parede sen máis protección que unha corda de pel curtida atada á cintura.
 
 
Arriba hay agua que se acumula en los pozos y una niña llega en su burrito para cargar unos cuantos bidones.

Arriba hai auga que se acumula nos pozos e unha nena chega no seu burriñoo para cargar uns cantos bidóns.
 
 
 
 
¡Ay, el agua! Aquí en Etiopía es preciso andar kilómetros cada día para conseguirla. Un bidón a cada espalda o a los lomos de los burros.

Ai, a auga! Aquí en Etiopía é preciso andar quilómetros cada día para conseguila. Un bidón nas costas ou nos lombos dos burros.


El periplo continúa y las imágenes que veo a través de la ventanilla del coche pasan rápido, pero se acumulan en mi memoria. Esas mujeres de pelos trenzados y vestidos de flores que van al campo a recoger el trigo y el teff, con sus pendientes y abalorios, como quien va a una fiesta, con sus espaldas cargadas hasta no poder más. De belleza perfecta apenas deteriorada por la dureza de la vida y levemente empañada por el polvo del camino. La leña, el agua y el alimento pesan en sus espaldas y en mi cabeza.

O periplo continúa e as imaxes que vexo a través da ventaniña do coche pasan rápido, pero acumúlanse na miña memoria. Esas mulleres de pelos trenzados e vestidos de flores que van ao campo a apañar o trigo e o teff, cos seus pendentes e abelorios, como quen vai a unha festa, coas súas costas cargadas ata non poder máis. De beleza perfecta apenas deteriorada pola dureza da vida e levemente embazada polo po do camiño. A leña, a auga e o alimento pesan nas súas costas e na miña cabeza.

sábado, 5 de marzo de 2016

Viaxe por Etiopía. Parte II

El aeropuerto de Lalibela está a una media hora del centro. Entre las montañas se diseminan pequeños poblados con casitas hechas de madera, adobe y tejados de paja. Hay ropa colgada en los tendales. Cada casa tiene un pajar y están trillando el cereal, a mano o con animales que lo pisotean.

O aeroporto de Lalibela está a media hora do centro. Entre as montañas disemínanse pequenos poboados con casiñas feitas de madeira, adobe e tellados de palla. Hai roupa colgada nos tendais. Cada casa ten unha palleira e están trillando o cereal, a man ou con animais que o pisan.


Casualmente se celebra San Jorge y Lalibela está en fiesta. Una procesión va detrás de una pintura del santo hasta una de las iglesias que lleva su nombre. Es una especie de Timkat, pero a pequeña escala: hay tabots, coros de iglesia cantando, banderas, elegantes parasoles...

Casualmente están a celebrar o San Xurxo e Lalibela está en festa. Unha procesión vai detrás dunha pintura do santo ata chegar a unha das igrexas que leva o seu nome. É unha especie de Timkat, pero a pequena escala: hai tabots, coros de igrexa cantando, bandeiras, elegantes parasois...



Si hay que elegir un lugar representativo de Etiopía ese es Lalibela. Sus siete iglesias medievales talladas en roca son, además de un reclamo turístico, un lugar al que todo ortodoxo debe ir alguna vez en su vida. Después de Axum, es el segundo lugar de peregrinación más importante de todo el país. Conocido también como la "Nueva Jerusalén" es Patrimonio de la Humanidad desde 1978.
Las iglesias no se ven con facilidad y un conjunto de laberintos, cuevas y pasadizos ocultos que permiten ir de una iglesia a otra, revelan que fueron construidas en una época en que la ortodoxia podría sufrir ataques.

Se houbera que elixir un lugar representativo de Etiopía ese é Lalibela. As súas sete igrexas medievais talladas en roca son, ademais dun reclamo turístico, un lugar ao que todo ortodoxo debe ir algunha vez na súa vida. Despois de Axum, é o segundo lugar de peregrinación máis importante de todo o país. Coñecido tamén como a "Nova Xerusalén" é Patrimonio da Humanidade desde 1978.
As igrexas non se ven con facilidade e un conxunto de labirintos, covas e pasadizos ocultos que permiten ir dunha igrexa a outra, revelan que foron construídas nunha época en que a ortodoxia sufría persecución.


En todas ellas están presentes los cuatro elementos. El agua de lluvia que se acumula en los pozos; el fuego de las velas y el incienso; el aire que entra por las ventanas y recorre sereno el interior de las iglesias; y la tierra tallada convertida en templos que parecen querer tocar el cielo.

En todas elas están presentes os catro elementos. A auga de choiva que se acumula nos pozos; o lume das velas e o recendor a incenso; o aire que entra polas xanelas e percorre sereno o interior das igrexas; e a terra tallada convertida en templos que parecen querer tocar o ceo.


Es llamativa la perfección con que están hechas. Líneas puras y preciosismo en detalles que hacen del lugar un verdadero paraíso espiritual. 

É rechamante a perfección con que están feitas. Liñas puras e preciosismo en detalles que fan do lugar un verdadeiro paraíso espiritual. 








En el interior de las iglesias solo es posible acceder a una pequeña parte: la reservada a los fieles. Las otras dos partes, escondidas tras cortinas, son accesibles solo a los curas y monjes. En la zona más sagrada, en la parte posterior a la iglesia, se guarda un altar, que es la réplica del Arca de la Alianza que todas las iglesias ortodoxas tienen. Ningún fiel puede verlo, excepto en Timkat, que sale en procesión encima de la cabeza de un clérigo. Los curas son el hilo de conexión entre ese mundo sagrado y nosotros, el mundo profano.

No interior das igrexas só é posible acceder a unha pequena parte: a reservada aos fieis. As outras dous partes, escondidas tras cortinas, son accesibles tan só aos curas e monxes. Na zona máis sacra, na parte posterior á igrexa, gárdase un altar, que é a réplica do Arca da Alianza que todas as igrexas ortodoxas teñen. Ningún fiel pode velo, excepto en Timkat, que sae en procesión encima da cabeza dun clérigo. Os curas son o fío de conexión entre ese mundo sacro e nós, o mundo profano.



Aunque todas las iglesias son imponentes, quizás la más bonita sea Beta Giorgios, por tener planta de cruz griega y porque, a diferencia de las demás, se accede a ella desde arriba, descendiendo por un estrecho pasadizo.

Aínda que todas as igrexas son impoñentes, quizais a máis bonita sexa Beta Giorgios, por ter planta de cruz grega e porque, a diferenza das demais, accédese a ela desde arriba, descendendo por un estreito pasadizo.





Pero aparte de las iglesias, Lalibela es bello en sí mismo. La armonía de lo humilde y lo sencillo en sus casas circulares ha detenido el paso del tiempo. 

Pero á parte das igrexas, Lalibela é belo en si mesmo. A harmonía do humilde e o sinxelo nas súas casas circulares detivo o paso do tempo. 


En lo alto de una de sus montañas se alza un antiguo monasterio excavado en roca, el Asheten Mariam, en el que todavía hoy viven ocho monjes. Tras tres horas de arduo camino llegamos a él.

No alto dunha das súas montañas álzase un antigo mosteiro escavado en roca, o Asheten Mariam, no que aínda hoxe viven oito monxes. Tras tres horas de arduo camiño chegamos a el.



Un monje nos enseña orgulloso sus tesoros y contemplamos en silencio la celebración de una misa.

Un monxe ensínanos orgulloso os seus tesouros e contemplamos en silencio a celebración dunha misa.



Al día siguiente, tras dos días en Lalibela, cogemos el avión a Axum. Allí nos esperan antiguos castillos, estelas gigantes, túmulos reales y obeliscos monolíticos. Pero esto lo contaré otro día.

Ao día seguinte, tras dous días en Lalibela, collemos o avión a Axum. Alí espérannos antigos castelos, estelas xigantes, túmulos reais e obeliscos monolíticos. Pero isto contareino outro día.